Van eenzaamheid tot isolement: twee verschillende fenomenen begrijpen

Het thema isolement komt steeds vaker ter sprake in onze overlegfora en zal tijdens de bijeenkomsten die zorgzone Zuid organiseert centraal staan in ons werk.

Deze complexe en multifactoriële problematiek treft:
• Alle leeftijdsgroepen
• Alle sociale geledingen
• En is volgens veel deskundigen een weerspiegeling van onze hedendaagse samenleving
• De impact ervan op de gezondheid van burgers is bijzonder zorgwekkend.

Conceptuele verduidelijking: isolement en eenzaamheid

Sinds de coronacrisis krijgt dit groeiende probleem steeds meer aandacht, maar er bestaat vaak verwarring over de terminologie. Ons team voor wetenschappelijke ondersteuning heeft een duidelijk onderscheid tussen deze twee begrippen uitgewerkt om de koers van onze acties beter te kunnen bepalen.

‘Objectief’ sociaal isolement wordt gekenmerkt door concrete en waarneembare elementen: weinig sociale contacten, onvoldoende kwaliteit van de interacties en beperkte deelname aan sociale activiteiten.

Eenzaamheid daarentegen is een subjectieve ervaring: een gevoel van er niet bij te horen, een waargenomen verschil tussen de gewenste sociale relaties en de realiteit, wat een negatieve emotionele ervaring oplevert.

Kernpunt: deze twee verschijnselen zijn niet systematisch gekoppeld. Hoewel eenzaamheid meer negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid, werken interventies meestal beter tegen sociaal isolement dan tegen eenzaamheid.

Belangrijke gegevens

Sociaal isolement en/of eenzaamheid komen voor bij een derde van de algemene bevolking, met verschillende factoren die een rol spelen:

• Meer bij vrouwen
• Aanzienlijke toename bij ouderen
• Correlatie met een precaire financiële situatie
• Meer in gebieden met veel migranten, mensen die niet rechtmatig zijn geregistreerd of onzichtbaar zijn

Wil je meer weten? Raadpleeg dan het volledige dossier: Sociaal isolement en de link met welzijn-gezondheid

Wat anderen hierover maken…

• Resokit (podcasts, posters, bewustmakingsmateriaal enz.) – KEN JIJ DE BINNENKANT VAN SOCIAAL ISOLEMENT ?
• Literatuuroverzicht van het Resokitproject – Buurtgericht werken: Hoe kunnen Brusselse welzijnsorganisaties de netwerken van hun buurt versterken om sociaal isolement van kwetsbare burgers tegen te gaan?
• Rapport Seneval (in het Frans) – Evaluation d’un modèle intégré d’aide et de soins de proximité visant le maintien à domicile des personnes âgées en Région de Bruxelles-Capitale (V. REFLEXIONS SUR LA TRANSFERABILITE amène une réflexion plus systémique liée à l’isolement social.) (Evaluatie van een geïntegreerd model voor hulp en zorg dicht bij huis om ouderen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest thuis te laten wonen (V. REFLECTIES OVER DE OVERDRAAGBAARHEID geeft een meer systemische reflectie over sociaal isolement.))